Poszła Karolinka do Gogolina

„Karolinka” jest pieśnią śląską, ale znaną dobrze w całej Polsce, śpiewaną przy okazji wielu biesiad i zabaw. Jest ona również hymnem Gogolina, do którego wedle słów piosenki Karolinka zmierzała. A za nią Karliczek. A czego szukać chciała w Gogolinie i po co Karliczek ruszył jej śladem? Posłuchajcie.
 

Szła dzieweczka do laseczka

A oto kolejny ambasador śląskiego folkloru, znany i lubiany w całej Polsce, a także poza jej granicami. Autor słów nieznany, zaś sama piosenka doczekała się kilku wersji tekstowych w zależności od regionu, w jakim się rozgościła. Niezależnie jednak od wersji „a-ha-ha” w refrenie wszędzie brzmi tak samo. Zapraszamy więc do śpiewania razem z naszymi bajarkami – pieczę nad „a-ha-ha” powierzamy Wam.
 

Ożenił się wróbelek

Czas na nieco mniej znany, ale barwny i wesoły przykład śląskiej pieśni ludowej. Pieśń weselna jak się patrzy, mimo że wesele to wśród zwierząt się odbywało. Ciekawe, ile zwierząt (przeważnie ptaków) uczestniczących w weselu uda Wam się rozpoznać?
 

Koza

Koza, jako zwierzę podwórkowe, często bywa utrapieniem, gdyż nie ma takiej rzeczy, której by nie zeżarła, ani takiego zakamarka, do którego by nie wlazła. Jeśli jednak jednym z takich zakamarków zostanie dom, to szkody mogą być przeogromne – jak to nasz piosenkowy przykład pokazuje.
Dla niezbyt obeznanych z gwarą śląską podpowiemy, że „mylok” to rzemień, a „mycka” to czapka. No to czas wpuścić kozę!
 

Baśń o Skarbniku

Górnicy schodzący pod ziemię do pracy, potrzebowali kogoś, kto będzie nad nimi czuwał, jakiegoś nieziemskiego opiekuna. Z wysokości Nieba była to św. Barbara, patronka górników. Pod ziemią jednak mieszkało jeszcze jedno opiekuńcze bóstwo, duch kopalni, Skarbnik, zwany też Skarbkiem, albo Pusteckim. Najczęściej przybierał postać wielkiego chłopa w stroju sztygara, o krzaczastej brodzie i brwiach, oczach jarzących się zielenią, oraz kilofem w jednej ręce, a lampką górniczą świecącą na czerwono w drugiej. Potrafił też przybrać kształt kozy, konia, psa, myszy, żaby, pająka, muchy. Mógł także pozostawać niewidzialny, wówczas górnik mógł wyczuć jego obecność bądź słyszeć stukanie.
Górnicy szanowali swojego opiekuna i bali się go urazić, gdyż w gniewie potrafił być straszny. Z reguły Skarbnik był postacią przychylną ludziom, ostrzegał górników przed grożącym tąpnięciem, zalaniem i pożarem, mógł także zaprzyjaźnić się z górnikami. Nie znosił jednak leniuchów, obiboków, osób, które złorzeczyły w kopalni, albo gwizdały. Mógł na takiego delikwenta sprowadzić nieszczęście w postaci zamknięcia go pod ziemią, maznąć takiego w gryzok, a nawet urwać głowę…
Dużo można by jeszcze o Skarbniku opowiadać, ale lepiej od opisu zrobi to legenda oraz Asia Mazewska.
 

Baśń o utopcach

Na Śląsku bardzo rozpowszechniona była wiara w utopce, zwane także topcami, topnikami czy utopkami. Często utożsamiano je także z wodnikami lub topielcami, są to jednak zupełnie różne istoty. Utopce wedle wierzeń były silnymi i złośliwymi demonami wodnymi, które potrafiły przybierać ludzką postać i zwabiały nieostrożnych wędrowców, których zapraszały do gry w zagadki. Jeśli jednak ktoś oszukiwał, topiły go bez litości. Utopce jednak mógł również doradzać ludziom, pomagać im, a nawet się zaprzyjaźnić. Wszystko zależało od tego, na jakiego człowieka trafiły. Tak jak w tej legendzie, którą opowie Kasia Gruszewska.
 

Baśń o śmierci – kumie

Baśni, legend i opowieści o Śmierci, która staje się matką chrzestną dziecka biedaka i daje chrześniakowi wyjątkowy dar, jest wiele. Najbardziej chyba rozpowszechnioną jest wersja braci Grimm, znana na całym świecie. Śląska opowieść o Śmierci – kumie zdaje się powielać ten sam motyw, ale w pewnym momencie sprawy przybierają zupełnie niespodziewany obrót. Ta bajka Was zaskoczy, nawet jeśli myślicie, że ją znacie. Posłuchajcie Dorotki Jarząbek – Rogaczyk i przekonajcie się sami.